Cümlenin Öğeleri Örnekler ve Çözümleri

Örnek:

• Sayısız kitabın bulunduğu bu kütüphaneyi geçen yüzyılın başlarında Avrupalı bilim adamları ziyaret etmişler.

Çözüm:

Yüklem: ziyaret etmişler.

Kim ziyaret etmiş? : Avrupalı bilim adamları = Özne

Nereyi ziyaret etmişler? : Sayısız kitabın bulunduğu bu kütüphaneyi =  Belirtili nesne

Ne zaman ziyaret etmişler? : geçen yüzyılın başlarında = Zarf tümleci

Örnek:

• Her sanatçı başlangıçta büyük sanatçıları taklit ederek işe başlar.

Çözüm:

Yüklem: başlar.

Kim başlar? Her sanatçı = Özne

Neye başlar? : işe = Dolaylı tümleç

Ne zaman başlar? : başlangıçta = Zarf tümleci

Nasıl başlar? : büyük sanatçıları taklit ederek = Zarf tümleci

Örnek:

• Şehir dışına çıkmak bu insanları olumlu şekilde etkileyecektir.

Çözüm:

Yüklem: etkileyecektir.

Etkileyecek olan ne? : Şehir dışına çıkmak = Özne

Kimi etkileyecektir: bu insanları = Belirtili nesne

Nasıl etkileyecektir? : olumlu şekilde = Zarf tümleci

Örnek:

• Mor dövmelerle işlendi göğsümüze karlı dağların şanlı bayrağı.

Çözüm:

Yüklem: işlendi.

Ne işlendi? : karlı dağların şanlı bayrağı = Özne

Nereye işlendi: göğsümüze = Dolaylı tümleç

Ne ile işlendi: Mor dövmelerle = Edat tümleci

Örnek:

• Az önce bir çocuğun ağlaya ağlaya koştuğunu gördüm.

Çözüm:

Yüklem: gördüm.

Kim gördü? : Ben = Gizli özne

Neyi gördüm? : bir çocuğun ağlaya ağlaya koştuğunu = Belirtili nesne

Ne zaman gördüm? : Az önce = Zarf tümleci

Örnek:

• Seni kaybetme korkusundan hiç söz etmiyor.

Çözüm:

Yüklem: söz etmiyor.

Kim söz etmiyor: O = Gizli özne

Neyden söz etmiyor? : seni kaybetme korkusundan = Dolaylı tümleç

Ne kadar söz etmiyor? : hiç = Zarf tümleci

Örnek:

• Balinalar, okyanustaki en büyük canlılardır.

Çözüm:

Yüklem: okyanustaki en büyük canlılardır.

Ne okyanustaki en büyük canlılardır? : Balinalar = Özne

Örnek:

• Yağmur bastırınca herkes hemen içeri kaçtı.

Çözüm:

Yüklem: kaçtı.

Kim kaçtı? : herkes = Özne

Ne zaman kaçtı? : Yağmur bastırınca = Zarf tümleci

Nasıl kaçtı? = hemen = Zarf tümleci

Nereye kaçtı? : içeri = Zarf tümleci

Örnek:

• Arabasının başına gelenleri ona ben anlatamadım.

Çözüm:

Yüklem: anlatamadım.

Kim anlatamadı? : ben = Özne

Neyi anlatamadım? : Arabasının başına gelenleri = Belirtili nesne

Kime anlatamadım? : ona = Dolaylı tümleç

 Örnek:

• Dün okulda yaşanan olay herkesin keyfini kaçırdı.

Çözüm:

Yüklem: herkesin keyfini kaçırdı.

Ne herkesin keyfini kaçırdı? : Dün okulda yaşanan olay = Özne

Örnek:

• Sait Faik, öykülerinde gerçekçi bir çizgi yakalamıştır.

Çözüm:

Yüklem: yakalamıştır.

Kim yakalamıştır: Sait Faik = Özne

Ne yakalamıştır? : gerçekçi bir çizgi = Belirtisiz nesne

Neyde yakalamıştır? : öykülerinde = Dolaylı tümleç

Örnek:

• Aldığınız ürünler istendiğini şekilde sarıldı.

Çözüm:

Yüklem: sarıldı. (sarma işini yapan belli değil)

Ne sarıldı? : Aldığınız ürünler = Sözde özne

Nasıl sarıldı? : istendiği şekilde = Zarf tümleci

Örnek:

• Koşturuyoruz ufuktan ufka, gençlik günlerindeki gibi.

Çözüm:

Yüklem: koşturuyoruz.

Kim koşturuyor: Biz = Gizli özne

Nasıl koşturuyoruz? : gençlik günlerindeki gibi = Zarf tümleci

Nereye: Ufuktan ufka = Dolaylı tümleç

Örnek:

• Babalarından kalan yüklü mirası medeni bir şekilde paylaştılar.

Çözüm:

Yüklem: paylaştılar.

Kim paylaştı? : Onlar = Gizli özne

Neyi paylaştılar? : Babalarından kalan yüklü mirası = Belirtili nesne

Nasıl paylaştılar? : medeni bir şekilde = Zarf tümleci

Örnek:

• Kitapların dilinden anlamak, onlarla içli dışlı olmaya bağlıdır.

Çözüm:

Yüklem: bağlıdır.

Bağlı olan ne? : Kitapların dilinden anlamak = Özne

Neye bağlıdır? : onlarla içli dışlı olmaya = Dolaylı tümleç

Örnek:

• Burada yoldan denize kadar inen büyük kayalar üstünde oturup, akşam saatlerini geçirmeyi severdi.

Çözüm:

Yüklem = severdi.

Kim severdi: O = Gizli özne

Neyi severdi:  Burada yoldan denize kadar inen büyük kayalar üstünde oturup, akşam saatlerini geçirmeyi = Belirtili nesne

Örnek:

• Bu ilaçlar sadece bugünkü tıbbın ve kimyanın zaferi değildir.

Çözüm:

Yüklem = bugünkü tıbbın ve kimyanın zaferi değildir.

Bugünkü tıbbın ve kimyanın zaferi olmayan ne? : Bu ilaçlar = Özne

Örnek:

• Bütün öğrenciler benim gibi davranıyor bugünlerde.

Çözüm:

Yüklem = davranıyor.

Kim davranıyor: Bütün öğrenciler = Özne

Nasıl davranıyor: benim gibi = Zarf tümleci

Ne zaman davranıyor: bugünlerde = Zarf tümleci

Örnek:

• Eyvah! Yemeği ocakta unuttum.

Çözüm:

Yüklem: unuttum.

Unutan kim: Ben = Gizli özne

Neyi unuttum: yemeği = Belirtili nesne

Nerede unuttum: ocakta = Dolaylı tümleç

Eyvah = Cümle dışı unsur

Örnek:

• Doğru insanlar doğru konuşurlar.

Çözüm:

Yüklem: konuşurlar.

Kim konuşur? : doğru insanlar = Özne

Nasıl konuşurlar = Zarf tümleci

Örnek:

• Yoksulların içinde bulunduğu sıkıntıları bir nebze olsa azaltmak için elinden geldiğince onlara yardım ederdi.

Çözüm:

Yüklem: yardım ederdi.

Kim yardım ederdi? : O = Gizli özne

Kime yardım ederdi? : onlara = Dolaylı tümleç

Ne için yardım ederi? : Yoksulların içinde bulunduğu sıkıntıları bir nebze olsa azaltmak için = Edat tümleci

Ne kadar yardım ederdi? : elinden geldiğince = Zarf tümleci

Örnek:

• Suyun insanlık için önemi son yıllarda daha iyi anlaşılır oldu.

Çözüm:

Yüklem: anlaşılır oldu.

Anlaşılır olan ne?:  Suyun insanlık için önemi = Özne

Ne kadar anlaşılır oldu? : daha iyi = Zarf tümleci

Ne zaman anlaşılır oldu?: son yıllarda = Zarf tümleci

Örnek:

• Yazar en güzel şiirlerini deniz kıyısındaki küçük evde mehtaplı gecelerde yazdığını söylüyor.

Çözüm:

Yüklem: söylüyor.

Kim söylüyor?: Yazar = Özne

Neyi söylüyor? en güzel şiirlerini deniz kıyısındaki küçük evde mehtaplı gecelerde yazdığını = Belirtili nesne

Örnek:

• Düşünce, insana doğuştan gelmiş gizli bir güç değildir.

Çözüm:

Yüklem: insana doğuştan gelmiş gizli bir güç değildir.

İnsana doğuştan gelmiş gizli bir güç olmayan nedir? : Düşünce = Özne

Örnek:

• Dün gece gittiler yurt dışından gelen konuklarımız.

Çözüm:

Yüklem: gittiler.

Kim gitti? : yurt dışından gelen konuklarımız. = Özne

Ne zaman gittiler? Dün gece = Zarf tümleci

Örnek:

• Böyle düşünen çok azdı aramıza katılanlar arasında.

Çözüm:

Yüklem: çok azdı.

Çok az olan ne? : Böyle düşünen = Özne

Nerede çok azdı?  : aramıza katılanlar arasında = Dolaylı tümleç

Örnek:

• Halk türkülerinin ezgisiyle geçmişti çocukluğu.

Çözüm:

Yüklem: geçmişti.

Geçen ne? : çocukluğu = Özne

Ne ile geçmişti? : Halk türkülerinin ezgisiyle = Edat tümleci

Örnek:

• Tanıyamadığım binlerce bitki türü var Amazonlarda.

Çözüm:

Yüklem: var.

Var olan ne? : Tanıyamadığım binlerce bitki türü = Özne

Nerede var? : Amazonlarda = Dolaylı tümleç

Örnek:

• Dünyaca tanınan yönetmen birçok filminde gerçek hikâyeleri ele alır.

Çözüm:

Yüklem: ele alır.

Kim ele alır? : Dünyaca tanınan yönetmen = Özne

Neyi ele alır? : gerçek hikâyeleri = Belirtili nesne

Neyde ele alır? : birçok filminde = Dolaylı tümleç

 Örnek:

• Sanatçı, oğlunu kaybedince bütün hayatını çocuklara yardım etmek için harcadı.

Çözüm:

Yüklem: harcadı.

Kim harcadı? : Sanatçı = Özne

Neyi harcadı? : bütün hayatını = Belirtili nesne

Ne için harcadı? : çocuklara yardım etmek için = Edat tümleci

Ne zaman harcadı? : oğlunu kaybedince = Zarf tümleci

Ayrıca öğelerle ilgili diğer konulara göz atabilirsiniz:

∗ “Cümlenin Öğeleri Konu Anlatımı” 

∗ “Cümlenin Öğeleri Bulunurken Dikkat Edilecek 9 Altın Yol”