Ana Sayfa İsimler Özel İsim ve Cins İsim

Özel İsim ve Cins İsim

Özel İsim ve Cins İsim Kavram Haritası
Özel İsim ve Cins İsim Kavram Haritası

Özel İsim

Özel isimler, tek olan, diğer varlıklar içinde  tam bir benzeri bulunmayan varlıklara verilen isimlerdir. Aslında bir türün içinde olup sonradan isim verilen ve verileni özelleştiren takılmış isimlerdir de denilebilir.

Özel isimler genel olarak nelere verilir aşağıda bunu inceleyelim:

a. İnsan isim ve soy isimleri:
Büşra, Harun, İlknur, Ramazan, Yeter, Özlem, Bahri, Mustafa, Nazım Hikmet, Yavuz Bülent Bakiler

b. Kurum, kuruluş, dernek, üniversite isimleri:
Mimar Sinan Lisesi, Kıbrıs Türk Kültür Derneği, Türk Tarih Kurumu, Kırıkkale Üniversitesi, Kırşehir Valiliği, Yenimahalle İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü

c. Millet, ümmet, din, mezhep isimleri:
Türk, Almanlar, Çeçen, Ruslar
Müslüman, Hristiyan, Yahudi, Musevi…
İslamiyet, Hristiyanlık, Yahudilik, Musevilik…
Hanefi,  Şafii, Alevi…

d. Dil isimleri:
Türkçe, İngilizce, Fransızca, Özbekçe, Tibetçe…

e. Kıta isimleri:
Afrika, Asya, Amerika, Antarktika, Okyanusya, Avustralya, Avrupa

f. Ülke ve bölge isimleri:
Türkiye, Lübnan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Afganistan…
Güney Amerika, Doğu Trakya, Güney Yemen, Batı Avrupa, İç Anadolu Bölgesi, Ege Bölgesi, Karadeniz Bölgesi…

g. İl, ilçe, mahalle, bulvar, cadde, sokak isimleri:
Kırşehir, Tokat,  Amasra,  Boztepe, Yenimahalle,  Keçiören, Atatürk Bulvarı, İvedik Caddesi, Nigar Sokak…

h. Deniz, okyanus, göl, akarsu, boğaz ve geçit isimleri:
Karadeniz, Akdeniz, Marmara Denizi, Hint Okyanus, Atlas Okyanusu
Tuz Gölü, Hazar Denizi, Abant Gölü, Kızılırmak, Yeşilırmak, Çanakkale Boğazı, Zigana Geçidi, Süveyş Kanalı…

ı. Dağ, tepe, ova, yayla isimleri:
Uludağ, Mescit Dağı, Erciyes dağı, Everest Tepesi, Harran ovası, Konya Ovası…

i. Yıldız ve gezegen ve adları:
Uranüs, Mars, Jüpiter, Venüs, Büyükayı…

j. Kitap, gazete, dergi, eser isimleri:
Milliyet (gazetesi), Sabah (gazetesi); Nokta (dergisi), Aksiyon (dergisi); Türk Dili (dergisi); Çalıkuşu, Araba Sevdası…

k. Hayvanlara ve varlıklara takılan özel isimler:
Karabaş, Pamuk, Maviş, Tekir, Boncuk, Oyuncağım Tomtom…

Cins İsim

Cins isim, aynı cinsten bir çok varlığın ortak ismine denir. Bu isimlerin varlıkları tek nesne ile sınırlı değildir. Örneğin; “Şehir” kelimesi dünyada olan bütün şehirlerin cins ismiyken, memleketinizi ifade ederken söylediğiniz “Kırşehir, İstanbul” vs kelimeleri özel isimdir.

Ayrıca cins isimlerde kelime ile nesne arasında herkes tarafından bilinen gerçek bir bağlantı vardır. Örneğin “göz” denildiğinde bir organ ismi olduğu herkesçe bilinir.

Cins isimleri örnekleriyle sıralarsak:

a. Organ/uzuv isimleri:
bel, kol, beyin, kalp, göz…

b. Akrabalık isimleri:
anne, baba, kardeş, amca, babaanne, enişte, dayı…

c. Araç/eşya/enstrüman isimleri:
kanepe, kulaklık, çatal, tablo, gitar, saz…

d. Hayvan/bitki/çiçek  isimleri:
köpek, şahin, aslan,  fındık, vişne, biber, papatya, karanfil…

e. Kavramlar:
hüzün, kaygı, akıl, ümit…

f. Meslek/meslek sahibi isimleri:
öğretmenlik, öğretmen, mühendislik, mühendis,  memur, futbolcu, spiker…

g. Giyecek isimleri:
gömlek, palto, ceket, etek, şapka, eldiven, smokin…

h. Yiyecek/İçecek  isimleri
barbunya, mıhlama, menemen, ekmek, lahmacun, meşrubat, su, gazoz …

ı. Sayı isimleri:
üç, iki yüz, altı, yedi bin…

i. Renk isimleri:
mavi, yeşil, turuncu, kırmızı…

j. Zaman isimleri:
salise, saniye, dakika, saat, gün, ay, yıl, yüz yıl, asır…

k. Soru Kelimeleri:
neden, niçin, kim, nereden, hangi, kaç, kaçıncı…

İSİMLER İLE İLGİLİ TÜM KONULAR;
 İsim Nedir?
– Soyut ve Somut İsimler
– Özel İsim ve Cins İsim
Tekil İsim, Çoğul İsim ve Topluluk İsimleri

19 YORUM

  1. Merhaba. Çok teşekkürler emek verdiğiniz için güzel bir sayfa. Bir ismi özel ya da cins isim yapan ayırt edici nokta nedir? Örneğin araba, minibüs cins isim iken mercedes ya da minibüs markası özel isim mi?

    • Cins İsimler: Belli bir kişiyi, nesneyi veya kavramı temsil eden genel isimlerdir. “Araba” veya “minibüs” gibi kelimeler cins isimlere örnektir. Bu terimler, belirli bir markayı, modeli veya kişisel bir tanımlamayı içermez, genel bir sınıfı temsil eder.

      Özel İsimler: Belirli bir kişiyi, markayı veya nesneyi tanımlayan özel ve belirli isimlerdir. “Mercedes” veya “Ford” gibi marka adları özel isimlere örnektir. Bu isimler belirli bir markayı temsil eder.

    • Doğru, özel isimle birlikte kullanıldığında üniversite kelimesi büyük harfle yazılır örneğin: “Ankara Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi vb” cümlede tek başına kullanılmış ise küçük harfle yazılır.

    • Ay isimleri eğer belirli bir tarih belirtecek şekilde cümle içinde kullanılırsa özel isim olarak kabul edilir ve büyük harfle başlayacak şekilde yazılır, örneğin:
      Bu yıl Oscar ödülleri 26 Şubat 2017’de sahiplerini bulacak.

      Ay isimleri tam bir tarih belirtmeden cümle içinde kullanılırsa cins isim olarak kabul edilerek küçük harfle başlayacak şekilde yazılır, örneğin:
      Milli Eğitim Bakanı öğretmen atamalarının şubatta yapılacağını duyurdu.

    • Kurum ve okul adları özel isimler sınıfına girmektedir.
      Örnekler:
      Milli Eğitim Bakanlığı
      Türk Dil Kurumu
      Yargıtay
      Mimar Kemal Lisesi
      İsmail Erez İlkokulu

Görüşlerini ve Sorularını Bizimle Paylaşabilirsin

Lütfen yorumunuzu giriniz
Lütfen isminizi buraya giriniz

Exit mobile version