EK FİİL NEDİR?
Bilindiği gibi fiiller; iş, oluş ve durum bildiren, tek başına anlamı olan, çeşitli kip ve şahıs ekleriyle çekimlenen sözcüklerdir. Peki, fiiller kategorisinde incelenen ek fiil nedir? Bir fiil çeşidi midir? Fiiller gibi çekimlenebilir mi? Olumsuz çekimleri yapılabilir mi? Ek fiilin görevleri nedir? Tüm bu soruların cevabını aşağıda detaylı şekilde ele almaya çalışacağız.
Ek fiil, tek başına bir anlamı olmayan ancak eklendiği sözcüğe çeşitli anlamlar yükleyen ve bazı görevleri bulunan “imek” fiilidir. Fiilin kökü “i” olup, yanına gelen “-mek” eki, “i”nin fiil olduğunu göstermek için kullanılan mastar ekidir. “i-(mek)” fiili sözcük olma özelliğini yitirip daha çok ek olarak kullanıldığından ve tek başına anlamı olmadığından diğer fiillerden ayrılır ki bu yüzden “ek fiil” adını almıştır.
Ek fiil; fiiller gibi çekimlenebilir, yani kip ve şahıs ekleri alabilir; fakat fiillerin alabildiği tüm haber ve dilek kiplerini alamaz. Peki hangi kiplerle ek fiil çekimi yapılabilir?
Ek fiilin sadece 4 kiple çekimi vardır. Bunlar:
EK FİİL | KİP | EK FİİLİN ÇEKİMİ |
---|---|---|
i | di | idi (Görülen geçmiş zaman kipiyle çekimi) |
i | miş | imiş (Duyulan geçmiş zaman kipiyle çekimi) |
i | se | ise (Şart kipiyle çekimi) |
i | dir | dir (Geniş zaman kipiyle çekimi) |
ÖRNEKLER
– Film çok güzeldi. (güzel idi)
– Rasyonel sayılar konusunu çoktan öğrenmişti. (öğrenmiş idi)
– Aldığın şeyler çok pahalıymış. (pahalı imiş)
– “Yusuf ile Züleyha” romanını tekrar okuyacakmış. (okuyacak imiş)
– Yatağın dağınıksa toplar mısın? (dağınık ise)
– Kardeşin uyandıysa her şeyi anlatacaktır. (uyandı ise)
– Belki de söyledikleri doğrudur.
DİKKAT: Yukarıdaki cümlelerdeki gibi, ek fiilin “idi,” “imiş,” “ise” gibi şekilleri, kendinden önceki sözcükle ayrı yazılabileceği gibi, sözcükle bitişik de yazılabilir. Sözcükle bitişik yazıldığında, “i” ek fiilinin düştüğünü ve sadece kip ekinin sözcükle bitişik yazıldığını görebilirsiniz.
ÖNEMLİ: Yukarıdaki cümlelerde dikkat etmeniz gereken bir şey de kip eklerinin isim soylu sözcüklere gelmiş olmasıdır. Fiillere gelen kip eklerinin doğasına aykırı gibi duran bu durum aslında ek fiilin düşmüş olmasından kaynaklanır. Yani kip ekleri aslında isme değil, yine fiile (düşen ek fiile) gelmektedir.
EK FİİLİN GÖREVLERİ
Ek fiilin temel iki görevi vardır:
1-İsim ve isim soylu sözcüklere gelerek onları cümlede yüklem yapar.
2-Basit zamanlı fiillere gelerek onları birleşik zamanlı fiil yapar.
1-İSİM VE İSİM SOYLU SÖZCÜKLERİ YÜKLEM YAPAR:
ÖNCELİKLE: Yüklem, yargı bildiren sözdür; yani sözün kip ve şahıs ekleri ile çekimlenmesidir. Fiiller; bu ekleri alabilen sözcükler olduğu için, cümlede yüklem olarak genellikle ilk aranan olurlar. Ancak isim ve isim soylu sözcükler de cümlede yüklem olabilmektedir. Bu da “ek fiil” sayesinde gerçekleşir. Bu sebeple yüklem denilince aklına sadece “fiil” gelenlerin; bu düşüncelerinin yanlış olduğunu bilmeleri gerektiğini hatırlatmak isteriz.
Şimdi ek fiilin, isim soylu sözcükleri nasıl yüklem yaptığını inceleyelim.
1.a. Ek Fiilin Görülen/Bilinen Geçmiş Zamanı (idi)
Nasıl Çekimlenir?
EK FİİLİN GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN ÇEKİMİ | |||
---|---|---|---|
İsim/İsim Soylu Sözcük | Ek Fiil | Gör. Geç. Z. Kipi | Şahıs Ekleri |
Yorgun, çalışkan, sevimli, neşeli vb. | i | di | -m, -n, (), -k, -niz, -ler |
ÖRNEK CÜMLELER
– Mesleğimi yapamadığım için mutsuzdum.
(mutsuz idim)
– Canım kuzenim, sen gençliğinde bile çok güzeldin.
(güzel idin)
– Hem evinde hem iş yerinde oldukça başarılı bir kadındı.
(kadın idi)
– Sen ve ben çok iyi bir ekiptik.
(ekip idik) (“d→t” ünsüz benzeşmesi meydana gelmiştir)
– Siz de geçmiş yıllarda kulübümüze üyeydiniz.
(üye idiniz) (“y” kaynaştırma harfi)
– Hazırlıklı olmamalarına karşın konuya hakimdiler.
(hakim idiler) (hakimlerdi)
Olumsuzu Nasıl Yapılır?
Ek fiillin görülen geçmiş zamanının olumsuzu “değil” kelimesiyle yapılır. “Değil” kelimesi ek fiilden önce gelir.
ÖRNEK CÜMLELER
– Çok para verip aldığı arabanın motoru güçlü değildi. (değil idi)
– Hayalini süsleyen gelinlik bu değildi.(değil idi)
1.b. Ek Fiilin Öğrenilen/Duyulan Geçmiş Zamanı (imiş)
Nasıl Çekimlenir?
EK FİİLİN ÖĞRENİLEN GEÇMİŞ ZAMAN ÇEKİMİ | |||
---|---|---|---|
İsim/İsim Soylu Sözcük | Ek Fiil | Öğr. Geç. Z. Kipi | Şahıs Ekleri |
Yorgun, çalışkan, sevimli, neşeli vb. | i | miş | -m, -n, (), -k, -niz, -ler |
ÖRNEK CÜMLELER
– Bu ay faturaları ödeyecek kişi benmişim.
( ben imişim)
– Zannettiğimden de akıllıymışsın.
(akıllı imişsin) (“y” kaynaştırma harfi)
– Yemekte şehriye çorbası varmış.
(var imiş)
– Anladım ki bu dünyada aslında hep yapayalnızmışız.
(yapayalnız imişiz)
– Siz paradan değil, yürekten yana zenginmişsiniz.
(zengin imişsiniz)
– Denizin sokak çocukları martılarmış.
(martılar imiş)
Olumsuzu Nasıl Yapılır?
Ek fiillin öğrenilen geçmiş zamanının olumsuzu da “değil” kelimesiyle yapılır.
ÖRNEK CÜMLELER
– Yollar, sanıldığı gibi karla kaplı değilmiş. (değil imiş)
– Sekreterini aradım ama müsait değilmişsin (değil imişsin)
1.c. Ek Fiilin Şartı (ise)
Nasıl Çekimlenir?
EK FİİLİN ŞART ÇEKİMİ | |||
---|---|---|---|
İsim/İsim Soylu Sözcük | Ek Fiil | Öğr. Geç. Z. Kipi | Şahıs Ekleri |
Yorgun, çalışkan, sevimli, neşeli vb. | i | se | -m, -n, (), -k, -niz, -ler |
ÖRNEK CÜMLELER
– Akşamları çok yorgunsam spora gitmem.
(yorgun isem)
– Yalnızsan ve çaresizsen hiç kimse acımaz bu zamanda.
(yalnız isen ve çaresiz isen)
– Gözlerin bozuksa seni mülakatta elerler.
(bozuk ise)
– Eğer aynı düşüncedeysek siz de bu konuda bize destek olmaya çalışın.
(düşüncede isek)
– Açsanız size yemek alabilirim.
(Aç iseniz)
– Kırşehirliyseler bizim kültürümüze de yakın sayılırlar.
(Kırşehirli iseler) (Kırşehirlilerse)
BİR TAVSİYE
Ek fiilin şartı, eklendiği sözcüğü yüklem yapmaz, yükleme şart anlamı katar; çünkü cümlede zaten yüklem vardır. Bu yüzden bu cümlelerde ek fiili fark etmek biraz daha zordur. Yüklemde ek fiil bulamadığınızda cümleye tekrar dönüp bir de ek fiilin şartı olan “ise” var mı yok mu ona bakmanızı tavsiye ederiz.
Olumsuzu Nasıl Yapılır?
Ek fiillin şartının olumsuz çekimi “değil” kelimesiyle yapılır.
ÖRNEK CÜMLELER
– Sorular zor değilse neden bu kadar yanlış yaptın? (değil ise)
– Formu dolduran sen değilsen bu imza kimin olabilir? (değil isen)
UYARI: Bağlaç olan “ise” ile ek fiil olan “ise” birbiriyle karıştırılmamalıdır. Ek fiilin olumsuzu yapılabilir ve cümleye şart anlamı katar; buna karşılık bağlaç olan “ise”nin olumsuzu yapılamaz ve şart anlamı sağlamaz, cümlede karşılaştırma yapılmasını sağlar.
ÖRNEKLER:
– Bu duyduklarım doğru ise onlara dava açacağım.
Şart Anlamı: Dava açmasının şartı duyduklarının doğru olması
Olumsuzu Yapılabilir: Bu duyduklarım doğru değilse onlara dava açmayacağım.
– Tansiyonu yüksek, ateşi ise normalin üstünde.
Bağlaç: Tansiyon ile ateş karşılaştırılmış
Olumsuzu yapılamaz: Tansiyonu yüksek, ateşi değil ise normalin üstünde.
1.d. Ek Fiilin Geniş Zamanı (dır)
Nasıl Çekimlenir?
İSİM/İSİM SOYLU SÖZCÜK + | ŞAHIS EKİ + EK FİİL |
---|---|
Yorgun, çalışkan, sevimli, neşeli vb. | im (idir) |
sin (idir) | |
- | |
iz (idir) | |
siniz (idir) | |
ler (idir) | |
Yüklem, geniş zaman bildiren “dir” ekini cümlenin anlam akışına göre kimi zaman alır kimi zaman almaz. Yukarıdaki tabloda “dir” ekinin şahıs eklerinden sonra parantez içinde yazılmasının sebebi de budur. |
BİR TAVSİYE
Cümlede ek fiilin geniş zaman çekimini, tıpkı ek fiilin şartı (ise) gibi fark etmek biraz zordur. Aşağıdaki örnek cümlelerde yüklemdeki “i” ek fiilinin düştüğünü ve sadece şahıs ekinin kaldığını göreceksiniz. Burada dikkat etmeniz gereken, isim ve isim soylu sözcüklerin kişi eki alarak cümlede yüklem olduklarıdır.
ÖRNEK CÜMLELER
– Enstrüman çalma konusunda oldukça yetenekliyimdir. (yetenekliyim)
– Sandığımdan daha da hızlısın.
– Yeni tasarladığım ayakkabı son derece modern ve şık bir görünüme sahip. (sahiptir)
– Bu sezon, geçen yıla göre daha başarılı bir takımız.
– Yumurta sanatını en iyi icra eden sizsiniz
– Senden bana haber getiren yeşilbaşlı telli turnalardır.
Olumsuzu Nasıl Yapılır?
Ek fiilin geniş zamanının olumsuzu da “değil” kelimesi ile yapılır.
ÖRNEK CÜMLELER
– Bu hayatta hiç kimse mükemmel değildir.
– Görülen o ki meşgul değilsiniz.
2-BASİT ZAMANLI FİİLLERİ BİRLEŞİK ZAMANLI YAPAR:
Ek fiilin diğer görevi de basit zamanlı bir fiilin, birleşik zamanlı fiil olarak çekimlenmesini sağlamaktır. Bu görevini öğrenmek için önce basit zamanlı fiil nedir bunu görelim:
BASİT ZAMANLI FİİL | |||
---|---|---|---|
FİİL KÖK / GÖVDESİ + | KİP EKİ + | ŞAHIS EKİ = | BASİT ZAMANLI FİİL |
Uyu | muş | um | Uyumuşum |
Bil | iyor | sun | Biliyorsun |
Git | meli | (y)iz | Gitmeliyiz |
Yukarıdaki formül ve örneklerden de anlaşılacağı gibi bir fiilin “tek kip eki” ve “şahıs” ile çekimlenmesi, o fiilin basit zamanlı fiil olması anlamına gelmektedir. |
İşte ek fiiller bu basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiillere dönüştürürler. Aşağıdaki tabloyu inceleyelim.
BİRLEŞİK ZAMANLI FİİL | |||||
---|---|---|---|---|---|
Fiil k./g. | Kip eki | Ek fiil | Kip eki | Şahıs eki | Birleşik Z. F. |
Uyu | muş | i | di | m | Uyumuştum |
Bil | iyor | i | miş | sin | Biliyormuşsun |
Git | meli | i | se | k | Gitmeliysek |
Fiilin birleşik zamanlı olması demek, ek fiil yardımıyla “iki kip ekinin” bir araya gelmesi demektir. |
Birleşik zamanlı fiiller 3’e ayrılır:
- Hikâye birleşik zamanlı fiiller (idi)
- Rivayet birleşik zamanlı fiiller (imiş)
- Şart birleşik zamanlı fiiller (ise)
2.a. Hikâye Birleşik Zamanlı Fiiller
Fiil kipleri ile ek fiilin görülen geçmiş zamanı olan “idi”nin birleşmesi ile oluşan fiillerdir. Aşağıdaki tabloda hikâye birleşik zamanlı fiil çekiminin nasıl meydana geldiğine ve örnek kelimelere yer verilmiştir.
HİKAYE BİRLEŞİK ZAMAN | ||||
---|---|---|---|---|
Fiil kök ya da gövdesi + | Kip Eki | idi | Şahıs Eki | Hikâye bir. z. fiil |
Yap | ar | idi | m | Yapardım |
Gez | ecek | idi | niz | Gezecektiniz |
Al | malı | idi | niz | Almalıydınız |
Emir kipi dışında bütün kiplerin hikâye şekilleri vardır ve kipin çeşidine göre aşağıdaki gibi ifade edilirler:
GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMANIN HİKAYESİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Gördüydüm | Gördüydük |
2. | Gördüydün | Gördüydünüz | |
3. | Gördüydü | Gördüydüler | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Görmediydim | Görmediydik |
2. | Görmediydin | Görmediydiniz | |
3. | Görmediydi | Görmediydiler |
ÖĞRENİLEN GEÇMİŞ ZAMANIN HİKAYESİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Uyumuştum | Uyumuştuk |
2. | Uyumuştun | Uyumuştunuz | |
3. | Uyumuştu | Uyumuştular | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Uyumamıştım | Uyumamıştık |
2. | Uyumamıştın | Uyumamıştınız | |
3. | Uyumamıştı | Uyumamışlardı |
ŞİMDİKİ ZAMANIN HİKAYESİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Yazıyordum | Yazıyorduk |
2. | Yazıyordun | Yazıyordunuz | |
3. | Yazıyordu | Yazıyorlardı | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Yazmıyordum | Yazmıyorduk |
2. | Yazmıyordun | Yazmıyordunuz | |
3. | Yazmıyordu | Yazmıyorlardı |
GELECEK ZAMANIN HİKAYESİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Alacaktım | Alacaktık |
2. | Alacaktın | Alacaktınız | |
3. | Alacaktı | Alacaklardı | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Almayacaktım | Almayacaktık |
2. | Almayacaktın | Almayacaktınız | |
3. | Almayacaktı | Almayacaklardı |
GENİŞ ZAMANIN HİKAYESİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Beklerdim | Beklerdik |
2. | Beklerdin | Beklerdiniz | |
3. | Beklerdi | Beklerlerdi | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Beklemezdim | Beklemezdik |
2. | Beklemezdin | Beklemezdiniz | |
3. | Beklemezdi | Beklemezlerdi |
GEREKLİLİK KİPİNİN HİKAYESİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Gitmeliydim | Gitmeliydik |
2. | Gitmeliydin | Gitmeliydiniz | |
3. | Gitmeliydi | Gitmeliydiler | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Gitmemeliydim | Gitmemeliydik |
2. | Gitmemeliydin | Gitmemeliydiniz | |
3. | Gitmemeliydi | Gitmemeliydiler |
ŞART KİPİNİN HİKAYESİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Yeseydim | Yeseydik |
2. | Yeseydin | Yeseydiniz | |
3. | Yeseydi | Yeseydiler | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Yemeseydim | Yemeseydik |
2. | Yemeseydin | Yemeseydiniz | |
3. | Yemeseydi | Yemeselerdi |
İSTEK KİPİNİN HİKAYESİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Bileydim | Bileydik |
2. | Bileydin | Bileydiniz | |
3. | Bileydi | Bileydiler | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Bilmeyeydik | Bilmeyeydik |
2. | Bilmeyeydiniz | Bilmeyeydiniz | |
3. | Bilmeyeydi | Bilmeyeydiler |
EMİR KİPİNİN HİKAYESİ |
|||
---|---|---|---|
Emir kipinin hikayesi yoktur. |
2.b. Rivayet Birleşik Zamanlı Fiiller
Fiil kipleri ile ek fiilin öğrenilen geçmiş zamanı olan “imiş”in birleşmesi ile oluşan fiillerdir.
RİVAYET BİRLEŞİK ZAMAN | ||||
---|---|---|---|---|
Fiil kök ya da gövdesi + | Kip Eki | imiş | Şahıs Eki | Rivayet bir. z. fiil |
Kapat | iyor | imiş | im | Kapatıyormuşum |
Anla | malı | imiş | iz | Anlamalıymışız |
Koş | acak | imiş | siniz | Koşacakmışsınız |
Emir kipi ve görülen geçmiş zaman kipinin dışında bütün kiplerin rivayet şekilleri vardır.
GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMANIN RİVAYETİ | |||
---|---|---|---|
Görülen geçmiş zamanın rivayeti yoktur. |
ÖĞRENİLEN GEÇMİŞ ZAMANIN RİVAYETİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Yapmışmışım | Yapmışmışız |
2. | Yapmışmışsın | Yapmışmışsınız | |
3. | Yapmışmış | Yapmışmışlar | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Yapmamışmışım | Yapmamışmışız |
2. | Yapmamışmışsın | Yapmamışmışsınız | |
3. | Yapmamışmış | Yapmamışmışlar | |
Not: Öğrenilen geçmiş zamanın çekimlenmesi mevcuttur; ancak kulağa hoş gelmediğinden kullanılmaz. |
ŞİMDİKİ ZAMANIN RİVAYETİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Alıyormuşum | Alıyormuşuz |
2. | Alıyormuşsun | Alıyormuşsunuz | |
3. | Alıyormuş | Alıyorlarmış | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Almıyormuşum | Almıyormuşuz |
2. | Almıyormuşsun | Almıyormuşsunuz | |
3. | Almıyormuş | Almıyorlarmış |
GELECEK ZAMANIN RİVAYETİ |
||
---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | |
OLUMLU ÇEKİMİ | İçecekmişim | İçecekmişiz |
İçecekmişsin | İçecekmişsiniz | |
İçecekmiş | İçeceklermiş | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | İçmeyecekmişim | İçmeyecekmişiz |
İçmeyecekmişsin | İçmeyecekmişsiniz | |
İçmeyecekmiş | İçmeyeceklermiş |
GENİŞ ZAMANIN RİVAYETİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Çözermişim | Çözermişiz |
2. | Çözermişsin | Çözermişsiniz | |
3. | Çözermiş | Çözermişler | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Çözmezmişim | Çözmezmişiz |
2. | Çözmezmişsin | Çözmezmişsiniz | |
3. | Çözmezmiş | Çözmezlermiş |
GEREKLİLİK KİPİNİN RİVAYETİ |
||
---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | |
OLUMLU ÇEKİMİ | Takmalıymışım | Takmalıymışız |
Takmalıymışsın | Takmalıymışsınız | |
Takmalıymış | Takmalılarmış | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | Takmamalıymışım | Takmamalıymışız |
Takmamalıymışsın | Takmamalıymışsınız | |
Takmamalıymış | Takmamalılarmış |
ŞART KİPİNİN RİVAYETİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Görseymişim | Görseymişiz |
2. | Görseymişsin | Görseymişsiniz | |
3. | Görseymiş | Görselermiş | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Görmeseymişim | Görmeseymişiz |
2. | Görmeseymişsin | Görmeseymişsiniz | |
3. | Görmeseymiş | Görmeselermiş |
İSTEK KİPİNİN RİVAYETİ |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Koşaymışım | Koşaymışız |
2. | Koşaymışsın | Koşaymışsınız | |
3. | Koşaymış | Koşaymışlar | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Koşmayaymışım | Koşmayaymışız |
2. | Koşmayaymışsın | Koşmayaymışsınız | |
3. | Koşmayaymış | Koşmayalarmış |
EMİR KİPİNİN RİVAYETİ | |||
---|---|---|---|
Emir kipinin rivayeti yoktur. |
2.c. Şart Birleşik Zamanlı Fiiller
Fiil kipleri ile ek fiilin şartı “ise”in birleşmesi ile oluşan fiillerdir.
ŞART BİRLEŞİK ZAMAN | ||||
---|---|---|---|---|
Fiil kök ya da gövdesi + | Kip Eki | ise | Şahıs Eki | Şart bir. z. fiil |
Uğra | dı | ise | niz | Uğradıysanız |
Anla | malı | ise | n | Anlamalıysan |
Biriktir | ecek | ise | k | Biriktireceksek |
Emir kipi, şart kipi ve istek kipinin şartı yoktur. Bunların dışındaki kiplerin şartlı birleşik şekilleri bulunmaktadır.
GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMANIN ŞARTI |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Sorduysam | Sorduysak |
2. | Sorduysan | Sorduysanız | |
3. | Sorduysa | Sorduysalar | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Sormadıysam | Sormadıysak |
2. | Sormadıysan | Sormadıysanız | |
3. | Sormadıysa | Sormadılarsa |
ÖĞRENİLEN GEÇMİŞ ZAMANIN ŞARTI |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Geçmişsem | Geçmişsek |
2. | Geçmişsen | Geçmişseniz | |
3. | Geçmişse | Geçmişlerse | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Geçmemişsem | Geçmemişsek |
2. | Geçmemişsen | Geçmemişseniz | |
3. | Geçmemişse | Geçmemişlerse |
ŞİMDİKİ ZAMANIN ŞARTI |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Satıyorsam | Satıyorsak |
2. | Satıyorsan | Satıyorsanız | |
3. | Satıyorsa | Satıyorlarsa | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Satmıyorsam | Satmıyorsak |
2. | Satmıyorsan | Satmıyorsanız | |
3. | Satmıyorsa | Satmıyorlarsa |
GELECEK ZAMANIN ŞARTI |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Yiyeceksem | Yiyeceksek |
2. | Yiyeceksen | Yiyecekseniz | |
3. | Yiyecekse | Yiyeceklerse | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Yemeyeceksem | Yemeyeceksek |
2. | Yemeyeceksen | Yemeyecekseniz | |
3. | Yemeyecekse | Yemeyecekseler |
GENİŞ ZAMANIN ŞARTI |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | Öğretirsem | Öğretirsek |
2. | Öğretirsen | Öğretirseniz | |
3. | Öğretirse | Öğretirlerse | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | Öğretmezsem | Öğretmezsek |
2. | Öğretmezsen | Öğretmezseniz | |
3. | Öğretmezse | Öğretmezlerse |
GEREKLİLİK KİPİNİN ŞARTI |
|||
---|---|---|---|
TEKİL ŞAHISLAR | ÇOĞUL ŞAHISLAR | ||
OLUMLU ÇEKİMİ | 1. | İzlemeliysem | İzlemeliysek |
2. | İzlemeliysen | İzlemeliyseniz | |
3. | İzlemeliyse | İzlemelilerse | |
OLUMSUZ ÇEKİMİ | 1. | İzlememeliysem | İzlememeliysek |
2. | İzlememeliysen | İzlememeliyseniz | |
3. | İzlememeliyse | İzlememelilerse |
ŞART KİPİNİN ŞARTI | |||
---|---|---|---|
Şart kipinin şartı yoktur. |
İSTEK KİPİNİN ŞARTI | |||
---|---|---|---|
İstek kipinin şartı yoktur. |
EMİR KİPİNİN ŞARTI | |||
---|---|---|---|
Emir kipinin şartı yoktur. |
ÖZETLE:
- Ek fiil (i)mek fiilidir.
- Ek fiilin dört kiple çekimi vardır. (idi, imiş, ise, -dir)
- Ek fiilin iki tane görevi vardır. İsim soylu sözcükleri yüklem yapar, basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiil yapar.
- İsim ve isim soylu sözcüklere gelen ek fiilin olumsuzu “değil” kelimesi ile yapılır.
- Birleşik fiillerin olumsuzu “ma, me, maz, mez” olumsuzluk ekleri ile yapılır.
- Ek fiilin geniş zamanında (i)mek fiili düşer. Sözcükte şahıs eki ve bazen de cümlenin anlam akışına göre geniş zaman anlamını veren “dir” eki kullanılır.
- Birleşik zamanlı fiil çekimlerinde fiile ait kip, ek fiile ait kipten her zaman önce gelir.
Ayrıca ilgili videolardaki ek fiil konu anlatımlarından da yararlanabilirsiniz arkadaşlar. Ek fiil ile ilgili sormak istediğiniz her şeyi bizlere sorabilirsiniz. Başarılar dileriz.
Vallahi de hiç bir şey demek istemiyorum tek kelimeyle değil tek harfle süper.
Ek fiil konusunu en iyi anlatan İnternet sitesi… Mükemmel bir anlatım olmuş gerçekten.
“Sokaktayım birkaç gündür.” cümlesindeki gündür ek fiilinin görevi nedir?
Ek fiilin iki tane görevi vardır.
1-İsim soylu sözcükleri yüklem yaparlar.
2-Basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiil yaparlar.
Söylediğiniz cümlede yüklem “sokaktayım” kelimesidir. Ek fiil bu sözcüğe gelmiştir. “sokaktayım” kelimesi isim soylu bir sözcüktür ve bu sözcüğe gelen ek fiilin geniş zamanı (“-dır” eki) sözcüğün cümlede yüklem olarak görev yapmasını sağlamıştır.
Tek kelimeyle: tebrikler…
“var” kelimesi ek fiil midir? Örnek:
Akşam yemekte dolma var.
Evet ek fiildir. Ek fiilin geniş zamanı olan “-dır” eki ile çekimlenmiştir. Ek fiilin geniş zamanı bazen cümlede kullanılmayabilir. Biz onun varlığını sözcüğe bu eki getirerek anlayabiliriz. Verdiğiniz örnekte de:
Akşam yemekte dolma var(dır). şeklinde kullanılmıştır.
çok teşekkür ederim emeğinize sağlık 🙂
çok güzel olmuş. elinize kolunuza sağlık.
Çok güzelmiş
Güzeldi
Sağolun bütün cümleler doğru çıktı.
Sağolun çok işime yaradı teşekkürler 🙂
“Annemin en sevdiği elbisesi sarı elbise.” tümcesinde sarı sözcüğü ön ad mıdır? Yardımcı olabilirseniz sevinirim. Teşekkürler. 🙂
sarı sözcüğü önad (sıfat)’tır. Elbisenin rengini gösteren bir niteleme sıfatıdır.
Sınav için birkaç siteden çalıştım en iyi anlatan sizsiniz teşekkürler.
Ödevime çok yardımcı oldu gerçekten çok güzel bayıldım anlayamadığım konuyu daha iyi kavradım 😀
gerçekten çok teşekkürler sınava çok yardımcı oldu 🙂
Kitaplardan zorlanarak yarım yamalak öğrenmeye çalıştığım konuları buradan bir kaç dakika içerisinde öğreniyorum, her birinizin emeğine sağlık, çok çok teşekkürler 🙂
Öğrenmenizde katkımız olduğu için mutluyuz. Başarılar.
ben bu siteyi çok beğendim teşekkürler
çok güzel olmuş
Çok güzel
teşekkürler
Gerçekten harika olmuş.Emeğinize sağlık.
yardımlarınız ve emekleriniz için teşekkürler =)
Başarılar 🙂
Super anlatmişsiniz.Konuyu hemen kavradim.Tek kelimeyle harika
harika olmus:D
Çok güzel olmuş gerçekten emeğinize sağlık.
Çok Güzel Emeğinize Sağlık Bütün Bilmediklerimin Cevabını Bulduğum Tek Sitesiniz Teşekkürler.
çok güzel anlatılmışa nlamadıklarımı çok ii anladım saolun 🙂
ELİNİZE KOLUNUZA EMEĞİNİZE SAĞLIK ANLATIMINIZ ÇOK ŞAHANE OLMUŞ BENCE…:)
mükemmel olmuş.çok beğendim. 🙂
çok güzel anlatmışsınız yazılım harikaydı ,teşekkürler…