Sıfatlarda Pekiştirme ve Küçültme

Sıfatlarda Pekiştirme

Sıfatlarda pekiştirme, anlatımı çekici hale getirmek, sıfatların anlamlarını güçlendirmek, kuvvetlendirmek amacıyla yapılan bir yöntemdir. Anlam bakımından güçlendirilmiş sıfatlara pekiştirilmiş sıfat denir. Sıfatlarda pekiştirme çeşitli yollarla yapılır.

1-Sıfat olan kelimenin ilk sesli harfinden sonra “m, p, r, s” pekiştirme  harflerinden birisi getirilir daha sonra sıfatın tamamı bu sesli harfin yanına tekrar yazılır böylelikle pekiştirme yapılmış olur.

*Bembeyaz gömlek    *Dipdiri surat          *Tertemiz cadde   *Mosmor el

*Simsiyah saç             *Kapkara göz         *Pespembe dünya

Not: Bu kuralın biraz dışına çıkan, pekiştirme esnasında “ses türemesi” meydana gelen sözcükler de vardır.

*Yapayalnız adam     *Sapasağlam  duvar  (a sesi türemiştir)

2-  Niteleme sıfatı olan kelimenin iki defa arka arkaya yazılması ile yani ikileme (tekrarlama) yolu ile yapılan pekiştirme şeklidir.

*Büyük büyük binalar            *Sıra sıra dağlar

3-Tekrarlanan sıfatın arasına “mı, mi, mu, mü” soru edatı getirilerek de sıfatlarda pekiştirme yapılabilir.

*Güzel mi güzel bir evi var.      *Uzak mı uzak  bir yolculuğa çıktık.

4-Yakın anlamlı  sözcüklerin yan yana getirilmesi ile sıfatlarda pekiştirme yapılabilir.

*Yalan yanlış  bir hikaye anlattı.     *Doğru dürüst kelimeler kullanmazdı.

Sıfatlarda Küçültme

Sıfatlarda küçültme, sıfatlara “–ce, -cik, -mtırak, -msi”  küçültme ekleri getirilerek yapılır. Tam olmayan tama yakın anlamı vardır.

Sıfatlarda Küçültme Örnekleri:

* Küçükçe salon       * Acımtırak biber       * Ekşimsi erik         * Küçücük çocuk

* Kabaca davranış    * Sarımtırak surat      * Grimsi gömlek     * Ufacık köpek

* Yaşlıca adam         * Mavimtırak deniz    * Tatlımsı çörek     * Minicik serçe

* Güzelce kız           * Yeşilimtırak elbise   * Sıcağımsı süt      * Azıcık eşya

• Sıfatlar konusu ile ilgili bilinmesi gereken detay ama çok işinize yarayacak, hatta sorularda sıkça bu şekilleriyle karşınıza çıkacak bilgileri aşağıda maddeler halinde gösterdim arkadaşlar.

Sıfatlarda Dikkat Edilmesi Gerekenler

1) Birden fazla sıfat bir adı niteleyebilir.
Örnek: Sert, sinirli  çocuğa benziyordu.

2) Bir sıfat birden fazla ismi niteleyebilir.
Örnek: Dar caddeler, sokaklar geçit vermiyordu.

3) Ad tamlamasının tamlayanı bir sıfatla nitelenebilir.
Örnek: Yaşlı kadının kızı

4) Ad tamlamasının tamlananı bir sıfatla nitelenebilir.
Örnek: Çocuğun tatlı bakışı

5) Bir sıfat, ad tamlamasındaki öğelerin tamamını niteleyebilir.
Örnek: Ucuz çocuk ayakkabısı

6) Bir sıfat tamlamasında adla sıfatın yeri değiştirilip başa geçen adın sonuna “–i (-si)” eki getirilirse bileşik sıfat elde edilebilir.
Örnek: Yıkık duvar = Duvarı yıkık  bahçe

7) Bazı sıfat tamlamalarının sonuna –li (-lı) yapım eki getirilerek bileşik sıfat elde edilebilir.

Örnek:   * Mavi göz = Mavi gözlü kız      * Uzun boy = Uzun boylu öğrenci