Ana SayfaSözcük TürleriFiilimsiler Konu Anlatımı ve İpuçları

Fiilimsiler Konu Anlatımı ve İpuçları

Fiilimsi Nedir?

Fiilimsiler, fiil kök veya gövdelerine eklenen bazı özel eklerle (fiilimsi ekleriyle) türetilen sözcüklerdir. Bu ekler, fiilden isim yapma ekleri olarak da bilinir ve fiillerin cümlede “isim, sıfat ve zarf” olarak kullanılmasını sağlarlar.

Fiilimsiler; “isim fiil”, “sıfat fiil” ve “zarf fiil” olmak üzere üç çeşittir ve her birinin kendine özgü fiilimsi ekleri vardır. Bu ekler şunlardır:

İsim Fiil Ekleri:
• -ma
• -ış
• -mak

Sıfat Fiil Ekleri:
• -an
• -ası
• -mez
• -ar
• -dik
• -ecek
• -miş

Zarf Fiil Ekleri:
• -ken
• -alı
• -madan
• -ince
• -ip
• -arak
• -dıkça
• -e….-e
• -r…..-maz
• -casına
• -meksizin
• -dığında

➤ Bu ekler, bir cümle içinde fiile eklenerek sözcüğü “isim, sıfat veya zarf” haline getirirler.

ÖRNEĞİN;
Oku. (Fiil)
Fiilimsi: Bu kitapları okumak sana çok şey katacaktır. (okumak = isim)
Fiilimsi: Bu kitapları okuyan öğrenciler başarılı oldu. (okuyan = sıfat)
Fiilimsi: Bu kitapları okumadan sınava girmemelisin. (okumadan = zarf)


➤ Fiilimsiler, fiillerin aldığı çekim eklerini (kip ve şahıs eklerini) alamazlar. Sadece fiillere gelen “-ma, -me, -maz, -mez” gibi olumsuzluk eklerini alabilirler.

ÖRNEK FİİL: Oku

Fiil Çekimi: Okuyorum (Fiil şimdiki zaman kipi ve 1. tekil şahıs eki ile çekimlenmiştir.)

Fiilimsi: Okumamak (Fiilimsilerin olumsuzluk eki alabildiğinin bir örneği)

Fiilimsi: Okumakyorum (Fiilimsilerin kip eki ve şahıs eki alamadığının bir örneği: Görüldüğü gibi bu cümledeki fiilimsiye kip eki ve şahıs eki eklediğinde anlamsız bir sözcük meydana gelmektedir.)

İsim Fiil (Mastar)

İSİM FİİL NEDİR?
İsim fiiller, fiillere “-ma, -ış, -mak” ekleri eklenerek oluşturulan sözcüklerdir. Bu isim fiil ekleri, eklendiği fiildeki sesli harflerin kalınlık incelik durumuna bağlı olarak “-ma / -me, -ış / -iş / -uş / -üş, -mak, -mek” şekillerinde kullanılabilmektedir ve bunlar fiillerin cümlede isim olarak kullanılmasını sağlarlar.

İPUCU: İsim yapan fiilimsi eklerini, aklınızda kalıcı olabilmesi açısından “-ma Y -ış -mak” şeklinde kodlayabilirsiniz.

İSİM FİİL ÖRNEKLERİ

• Mektup yazmak onun için huzur verici bir şeydi.
• Ben de sizinle tatile gelmeyi düşünüyordum.
• Bağlama çalmayı bu kadar çok seveni hiç görmemiştim.
• Programın başlayışı herkesi heyecanlandırdı.
• Görmekten sonra görülmek, aşkın ikinci kademesiydi.
• Yanımda olunu, bana sarılışını hiç unutamam.
• Onun geliyle oda bir anda sessizliğe büründü.
• Oturu ile herkesin dikkatini üzerine çekti.
• Bir gülüşü ile her şeyi değiştirmeyi biliyordu.

➥ Yukarıdaki örneklerde isim fiil ekleri alan sözcükler “ev, çiçek, okul” gibi doğrudan isimler gibi görünmese de, içlerinde bir fiil anlamı taşıyan isimlerdir. Bu nedenle bu tür kelimelere “isim fiil” denir.

➤ İsim fiil eki almış fiilimsilerin olumsuz şekilleri de mümkündür. Olumsuzluk eki isim fiil ekinden önce gelir.

ÖRNEĞİN;
Görmemek, görülmemek, yazmamak, gelmeme, çalmama, başlamayış, olmayış, sarılmayış, gelmeyiş, gülmeyiş…

NOT:
İsim fiil eki aldığı ve fiilimsi olma kriterlerine uygun olduğu halde kalıplaşarak bir varlığın kavramın adı olan sözcükler vardır. Bunlar fiilimsi olarak kabul edilmezler.

ÖRNEĞİN;
Annesi, elindeki çakmakla oynamasından rahatsız oldu.
Her gün dondurma yersen hasta olabilirsin.
Giriş kattaki danışmadan merak ettiğin bilgileri alabilirsin.

➥ Yukarıdaki örnekler, isim fiil eki alarak fiilimsi kriterlerini taşımalarına rağmen fiil anlamından uzaklaşarak kalıplaşmış isimlere dönüşmüşlerdir. Bu nedenle fiilimsi olarak kabul edilmezler.

UYARI:
Olumsuzluk eki olan “-ma, -me” eki ile isim fiil eki olan “-ma, -me” eki karıştırılmamalıdır.

ÖRNEĞİN;
• Ortalığı toplama işini kardeşine bıraktılar. (İsim Fiil Eki)

➥ Bu cümlede “toplama,” kelimesi, bir işi veya görevi temsil eden bir isim olarak kullanılmıştır. “Ma” ekini kullanarak, kelime fiil yerine işi veya görevi ifade eden bir isme dönüşmüştür. Dolayısıyla, bu cümledeki “ma” eki isim fiil ekini temsil etmektedir.

• Bu saatte herkes uyuyor ortalığı toplama. (Olumsuzluk Eki)

➥ Bu cümledeyse “toplama” kelimesindeki “-ma” eki cümlenin anlamını olumsuzlaştırarak “ortalığı toplama” eyleminin gerçekleşmediği veya yapılmadığı anlamını iletmektedir. Bu sebeple “ma” olumsuzluk eki olarak kullanılmıştır.

Sıfat Fiil (Ortaç)

Sıfat fiiller, fiillere “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleri eklenerek oluşturulan sözcüklerdir. Sıfat fiil ekleri, eklendiği fiildeki sesli harflerin kalınlık incelik durumuna bağlı olarak “-an / -en, -ası / -esi, -maz / -mez, -ar / -er, -dık / -dik / -duk / -dük, -acak / -ecek, -mış / -miş / -muş / -müş” şekillerinde kullanılabilmektedir ve bunlar fiillerin cümlede sıfat olarak kullanılmasını sağlarlar.

İPUCU: Aklınızda kalıcı olabilmesi açısından sıfat yapan fiilimsi eklerini, ” An-ası mez-ar dik-ecek-miş” şeklinde kodlayabilirsiniz.

➤ Bu ekler, fiilleri cümle içinde sıfat ya da adlaşmış sıfat olarak kullanmamıza olanak tanır. İşte bu örneklerde sıfat fiillerin kullanıldığı bazı cümleler:

SIFAT FİİL ÖRNEKLERİ;

1. “Çalışan adamı herkes sever.”

➥ Burada “çalış(mak) fiili “-an” sıfat fiil ekini alarak “adam” kelimesini niteleyen bir sıfata dönüşmüştür.

2. “Yıkılası dağlar geçit vermez oldu.”

➥ “Yıkıl(mak)” fiili “-ası” ekini alarak “dağlar”ın yıkılabilir bir yapıda olduğunu belirten bir sıfat görevinde kullanılmıştır.

3. “Görünmez kazaya da davetiye çıkarmayalım.”

➥ “Görün(mek)” fiili, “-mez” sıfat fiil ekini alarak kazanın niteliğini vurgulayan bir sıfat görevinde kullanılmıştır.

4. “Aşılmaz yollardan aşırdın beni.”
5. “Koşar adımlarla bebeğini kucaklamaya gitti.”
6. “Gider ayak herkesin canını yaktı.”
7. “Ne zaman seninle olsam tanıdık bir kuş cıvıltısıyla uyanırdım her sabah…”
8. “Bazen bilindik şiirlerle bile olsa göz doldurmayı iyi biliyordu.”
9. “Gelecek sezonda en başarılı futbolcular bizim olacak.”
10. “Böyle bir kazadan sağlam çıkabildiyse verilmiş sadakası var demek.”
11. Bu çocuğun sevilesi bir yanı kalmamış.”
12. “Gelen, gideni aratır.” (Adlaşmış sıfat)

Bu örnekler, sıfat fiil eklerinin fiillere eklenerek onları nasıl sıfat veya adlaşmış sıfat haline geldiğini göstermektedir.

➤ Bazı sıfat fiil ekleri ile bazı kip ekleri benzerlik göstermektedir. Sıfat Fiil eklerini kip eklerinden ayırt etmek için en temel unsur, kelimenin bir fiil kökünden türetilip türetilmediğini ve aynı kelimenin cümle içinde bir sıfat gibi kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmektir. İşte bazı karıştırılan ek örnekleri:

“-maz / -mez” eki

• Tutmaz dizlerim birden düzeldi.
➥ “Tutmaz” kelimesindeki “-maz” eki burada sıfat fiil ekidir, çünkü “tut(mak)” fiiline gelerek fiili “dizlerim” kelimesinin niteliğini gösteren bir sıfata dönüştürmüştür.

• Dedemin dizleri tutmaz.
➥Ancak aynı “-maz” eki bu cümlede geniş zaman kipinin olumsuzluk ekidir, çünkü bu kullanımıyla “tutmaz” kelimesi bir fiilin olumsuz bir şeklini ifade eder ve “Dedemin dizleri” ifadesi olumsuz bir şekilde, yani dizlerinin tutmaması şeklinde ifade edilmiştir.

“-ar / -er” eki

• Koşar adımlarla yanıma geldi.
➥”Koşar” kelimesindeki “-ar” eki adımların ne nitelikte olduğunu gösteren bir sıfat fiil ekidir.

• Her sabah mutlaka koşar.
➥”Koşar” kelimesindeki “-ar” eki ise bu cümlede koşma eyleminin her zaman yapıldığını ifade eden bir geniş zaman kip ekidir.

“-acak / -ecek” eki

• Gelecek yıl şampiyonuz.
➥”Gelecek” kelimesindeki “-ecak” eki hangi yıl şampiyon olacağını belirten bir sıfat fiil ekidir.

• Seneye bize gelecek.
➥ Bu cümlede ise “-ecek” eki gelecek zaman kip ekidir ve gelme eyleminin ileri bir zamanda olacağını ifade eder.

“-mış / -miş” eki

• Yırtılmış pantolon ile dışarı çıkma.
➥”Yırtılmış” kelimesindeki “-mış” eki “pantolon” kelimesinin niteliğini gösteren bir sıfat fiil ekidir.

• En sevdiği pantolonu yırtılmış.
➥”Yırtılmış” eki bu cümlede öğrenilen geçmiş zaman kip ekidir ve bir olayın geçmişte meydana geldiğini belirtir.

Yukarıdaki örneklerde, aynı eklerin farklı bağlamlarda farklı işlevlere sahip olduğunu görebilirsiniz. Eklerin anlamını ve kullanımını belirlemek için cümledeki anlamını dikkate almak önemlidir.

NOT:
Sıfat fiillerin olumsuz şekilleri de mevcuttur.

ÖRNEKLER;
• Çalışmayan adama kimse ekmez vermez.
• Olmayacak duaya amin denmez.

Zarf Fiil / Bağ Fiil (Ulaç)

Zarf fiiller, fiillere “-ken, -alı, -madan, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -e….-e, -r…..-maz, -casına, -meksizin, -dığında” ekleri eklenerek oluşturulan sözcüklerdir. Zarf fiil ekleri de eklendiği fiildeki sesli harflerin kalınlık incelik durumuna bağlı olarak;

“-ken, -alı / -eli, -madan / -meden -ınca / -ince / -unca / -ünce, -ıp/ -ip / -up / -üp, -arak / -erek, -dıkça / -dikçe / -dukça / -dükçe, -tıkça / -tikçe / -tukça / -tükçe, -e….-e / -a….-a, -r…..-maz / r…..-mez, -casına / -cesine, -çasına / -çesine, -maksızın / -meksizin, -dığında / -diğinde / -duğunda / -düğünde -tığında / -tiğinde / -tuğunda / -tüğünde”

şekillerinde kullanılabilmektedir ve bunlar fiillerin cümlede zarf olarak kullanılmasını sağlarlar.

İPUCU: Aklınızda kalıcı olabilmesi açısından zarf yapan fiilimsi eklerini de “ken-Yalı E-madaninceiparakLA-dıkçaeV-e V-armazcasına GEL-meksizin ÇIK-tığında” şeklinde kodlayabilirsiniz.

ZARF FİİL ÖRNEKLERİ;
• Yatarken ışıkları söndürmeyi unutma.
➥Yatmak fiili “-ken” zarf fiil eki alarak “yatarken” şeklinde cümlede zaman zarfı olarak kullanılmıştır.

• Görünmeden kimseye gel gizli gizli.
➥-meden eki “görünmek” fiiline eklenerek fiilin cümlede durum zarfı olmasını sağlamıştır.

• Bu dünyaya geleli yüzü bir kez olsun gülmedi.
• Saati kuralı çok olmamıştı.
• Görünmeden kimseye gel gizli gizli.
• Kapanmadan kazan yarışmasına katılmak istiyorum.
• Masadaki tabaklar kırılınca ne yapacağını bilemedi.
• Sen gidince hiçbir şeyin tadı kalmamıştı.
• Olanları duyunca birden gözleri doldu.
• Seni görünce ellerim titriyor.
• Bütün her şeyi unutup yeni bir hayata başlamak istiyordu.
• Para biriktirip bilgisayar alacağını söyledi annesine.
• Fiilimsiler ile ek fiillere çalışarak sınavdan seksen almayı başardı.

➥ Bu örneklerde görüldüğü gibi, fiillere eklenen zarf fiil ekleri, fiilin “zaman, durum vb” gibi özelliklerini belirleyen zarflara dönüşmesini sağlar.

NOT:
“-ken” ekinin isimlere geldiği durumlarda bu eki alan kelime fiilimsi sayılmaz.

ÖRNEĞİN;
• Öğrenciyken çok zamanımızın olduğunu fark edememişiz. (Öğrenci = İsim)
• Çalışırken zamanın nasıl geçtiğini anlayamamışız.(Çalış = Fiil)

Özetle

* Fiilimsiler, fiil değil; ancak fiile benzer sözcüklerdir.
* Fiil gibi çekimlenemez; ancak olumsuzları yapılabilir.
* İsim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil olmak üzere üçe ayrılır.
* Bunların her biri için ayrı ayrı fiilimsi ekleri vardır.
* Bu ekler mutlaka fiil kök veya gövdelerine gelmek zorundadır.
* Eklendikleri fiilleri cümlede “isim, sıfat, zarf” yaparlar.
* Fiilimsiler cümlede doğrudan yüklem olmazlar, ek eylem alarak yüklem olurlar.
* Ayrıca fiilimsiler fiilden isim yapma eki aldıkları için türemiş bir sözcük olarak kabul edilirler.

TAVSİYE: Soru çözme sürecinde, fiilimsileri tanımlamak için sadece cümle içerisindeki fiilimsi eklerini aramak yeterli değildir. Ayrıca bu ekleri taşıyan kelimenin cümlenin içindeki işlevini (isim, sıfat, zarf) de değerlendirmeniz gerekmektedir.

İlgili Makaleler
Ünlemler

Ünlemler

Türkçede ünlemler, duygu veya seslenme anlamı taşıyan sözcüklerdir. Ünlemler, sözcük türleri arasında en az işlenen...
Bağlaçlar

Bağlaçlar

Bağlaç Nedir?Cümle içinde aynı görevde olan ya da anlamca birbiri ile ilgisi bulunan sözcükleri, sözcük...
Edatlar kavram haritası

Edatlar: Özellikleri ve Cümleye Kattıkları Anlamlar

Edat Nedir? Hangi Sözcükler Edattır?Edatlar, tek başlarına bir anlam taşımayan, fakat cümle içinde anlam kazanan,...

77 YORUM

  1. adam bir hafta kadar düşündükten sonra teklifi kabul etti
    onu görür görmez hemen yanına gittim
    etkili konuşarak karşısındakini ikna ederdi

    bu cümlelerdeki fiilimsiler nelerdir ve türü nedir

    • “düşündükten” = “düşün” fiil gövdesi “-dük” zarf fiil ekini alarak fiilimsi olmuştur. (Türü: Zarf-Fiil)

      “görür görmez” = “gör” fiil kökleri “-r….-mez” zarf fiil ekini alarak fiilimsi olmuştur. (Türü: Zarf-Fiil)

      “konuşarak” – “konuş” fiili “-arak” zarf fiil ekini alan bir fiilimsidir. (Türü: Zarf-Fiil)

      Bu cümlelerdeki fiilimsiler, eylemlerin ne zaman, nasıl veya hangi koşullarda gerçekleştiğini belirtmek için kullanılan zarf-fiilimsi örnekleridir.

    • Evet, “getirendi” sözcüğü “an,en” sıfat fiil ekini almış bir sözcüktür. Ayrıca bu sözcük ek fiil (idi) alarak cümlede yüklem görevindedir. Burada sizi çelişkiye düşüren de bu sözcüğün yüklem olmasıdır. Fiilimsiler ek fiil alarak cümlede yüklem olabilirler.

      • Fiilimsi ekleri;kökü sadece fiil olan fiillere gelmez mi ? Zorlama yoktur.dedigimizde zorlamanın koku -zor’ dur ama gövdeye yani zorla_ya -ma eki getirilmis ve buna isim fiil denilen bir sözcük te hata yok mudur.fiilimsi ekleri kökü mutlaka fiil veya fiilden türemiş gövde durumundaki sözcüklere gelmez mi.cevap verirseniz mutlu olurum

        • Merhaba Melek Hanım, konu içeriğimizde belirttiğimiz gibi fiilimsiler, fiil kök veya gövdelerine eklenen bazı özel eklerle (fiilimsi ekleriyle) türetilen sözcüklerdir. “Zorlama” kelimesinde de “Zor” isim kökü olup, bu kök isimden fiil yapma eki olan “-la” ekini alarak fiil olmuş ve gövde haline gelmiştir. Bu fiil olan gövde de “-ma” isim-fiil ekini alarak fiilimsi görevinde kullanılmıştır.

          • Çok teşekkür ederim. Yani gövde halindeki sözcüklere geldiğinde, sadece kökü fiil soylu olup yapım eki almış gövde haline gelmiş sözcüklere değil de kökü isim bile olsa sonra yapım eki ile fiile dönüşen gövde halindeki sözcüklere de gelebilirler değil mi hocam? Bir anlatımda her halükarda kökü fiil soylu olmalıdır dediği için netleştirmek istedim.

          • Rica ederiz Melek Hanım. Evet sözcük isim kökü olsa bile fiil yapma eki aldığından artık onu bir fiil olarak değerlendirebilirsiniz.

  2. Yıl olmuş 2017 hala bu bilgiler bu yıla kadar geldiyse demek çok kişinin okumasına vesile olmuş gerçekten çok hoş bilgiler herkesin okumasını tavsiye ederim Allah razı olsun yorum yaparsanız çok sevinirim.

    • Sözcük ek fiilin geniş zamanı olan “-dir” ekini alarak yüklem olmuştur, fakat isim fiil değildir. Burada sizi yanıltan “mek” ekini isim fiil eki gibi görmenizdir; ancak sözcükteki ekin doğrusu “mekte (şimdiki zaman eki)”dir.

  3. Merhabalar,benim bir sorum olucaktı bugün türkçe sınavım vardı soru fiilimsilerle ilgiliydi “gerektiği” kelimesi fiilimsi mi yanıtlarsanız çok memnun olucam aklıma takıldı çok merak ediyorum teşekkürler 🙂

    • Gerektiği kelimesi “dık, dik” sıfat fiil ekini almış bir fiilimsidir. Sözcükte bulunan sıfat fiil eki, hem ünsüz benzeşmesi (“d” “t”ye dönüşmüş) hem de ünsüz yumuşamasına (“k” “ğ” sesine dönüşmüş) uğradığından bu eki görmek biraz daha zor olabiliyor. Aklınıza da bu sebeple takıldığını düşünüyoruz. Başarılar.

    • sıfat fiil eki olarak kullanılan ek “-maz” şeklindedir. Bu ek eklendiği sözcüğü cümle içinde sıfat yapar.
      Örneğin:
      Yaramaz çocuk, evi dağıttı. (nasıl çocuk = yaramaz çocuk = niteleme sıfatı = yara(mak) fiiline gelerek o sözcüğün sıfat olarak kullanılmasını sağlamıştır.)

      zarf fiil eki ise “-r…..-maz” şeklinde kullanılır ve bu iki ek, eklendikleri sözcükleri cümlede zarf yapar.
      Örneğin:
      yatar yatmaz uyudu (ne zaman uyudu? yatar yatmaz = “yat” fiiline eklenen bu ek, söz öbeğini zaman zarfı yapmıştır)
      gelir gelmez masaya oturdu.

      Umarız anlaşılmıştır. Başarılar 🙂

    • Bir sözcüğün kökü bulunurken en önemli kural; kökün, sözcüğün tamamı ile anlam bakımından uyumlu olması gerektiğidir.
      Çalışan kelimesinin kökünü “çal”a kadar indirirseniz sözcüğün tamamı olan “çalışan” kelimesi ile anlam bakımından uyumsuz hale getirirsiniz. Dolayısıyla, hatalı kök bulmuş olursunuz. Bu sözcüğün kökü “çalış(mak)”tır.

      Çalış (fiil kökü) – an (sıfat fiil eki)

  4. sizin benden hiç hoşlanmadığınızı biliyordum. cümlesinde “hoşlanmadığınız”kelimesi fiilimsi türlerinden hangisine girmektedir.
    Lütfen yardım yarına sözlü var 🙁 bir türlü bulamıyoruz.

    • Hoş (isim kökü) – lan (isimden fiil yapma eki) – ma (olumsuzluk eki) – dık (sıfat fiil eki) – ınız (2. çoğul şahıs iyelik eki) – ı (belirtme hali eki)

  5. Sorunuz tam olarak şu galiba: “Fiilimsilerde, olumsuzluk eki fiilimsi ekinden önce mi sonra mı gelir?”
    Cevap: Olumsuzluk ekleri fiilimsi eklerinden daima önce gelir.
    Örnek: Kitabın bu sayfalarını okumayıp sınava girersen başarısız olursun.
    Oku- ma – (y) – ıp

    • Türkçe kelimelerde “o” ve “ö” sesli harfleri sadece ilk hecede bulunur. İlk heceden sonraki hecelerde bulunmaz. Örneğin “Doktor, horoz, motor” vs gibi sözcükler dilimize başka dillerden girmiş sözcüklerdir.

      Böyle bir durumda sözcüklere gelen eklerde de “o” ve” “ö” sesleri yer almaz (-yor şimdiki zaman eki bu duruma aykırılık teşkil eder).

      Türkçedeki eklerde bulunan;
      “a, e” sesleri aralarında değişiklik gösterebilirken, (örneğin: çoğul eki “-lar” sözcüğe göre “-ler” olabilir)
      “ı, i, u, ü” sesleri de kendi aralarında büyük ünlü uyumu kuralına uygun olacak şekilde değişiklik gösterebilir. (Örneğin: geçmiş zaman eki: -dı, -di, -du, -dü).

    • Evet “-ken” eki isimlere geldiğinde o sözcük fiilimsi olmaz, çünkü fiilimsi ekleri sadece fiillere gelir. Örneğin “öğrenciyken” kelimesindeki -ken eki sözcüğü fiilimsi yapmamıştır.

  6. yardım eder misiniz!

    Yaşadığım kimi olayları sonradan öyküye dönüştürürken onların fark etmediğim yanlarını tekrar yaşamak bana mutluluk veriyor

    Soru: kaç tane fiilimsi vardır? fiilimsi olan sözcüğün fiilimsi türünü yazınız.

    • uyanış= isim fiil
      ötüşür= Bu isim fiil değildir karıştırmayınız. Buradaki “üş” eki fiilden fiil yapan işteşlik ekidir.

  7. Sorum olacak size; yazilar benim yazmak istediklerimin soluk bir golgesi gibidir. Cumlesindeki yazmak ve istediklerimin fiilimsilerinin turleri nedir neden?

      • Sifat fiil olmasi icin bir ismi nitelemesi gerekir.ornegin calisan insanlar kazanir.
        Ama burada istediklerim herhangi bir ismi nitelemiyor.ornegin calisanlar kazanir.burada da calisanlar adlasmis oldugundan isimfiil olur artik.dolayisiyla istediklerimin de isim fiil olmasi gerekir.dogru degilmi?

    • “mek” bir isim fiil ekidir. Fakat siz için edatıyla birlikte kullanıldığında yani “-mek için” kısmını soruyorsunuz sanırım. Bunu fiilimsi çeşidi olarak değerlendiremeyiz. Örneğin;

      Dinlenmek için yatağa uzandı.
      cümlesindeki “dinlenmek” kelimesi bir fiilimsidir. Ancak “dinlenmek için” kelime grubuna bir çeşit fiilimsi diyemeyiz. Sadece cümle öğesi olarak incelerseniz “zarf tümlecidir” diyebiliriz ki sizin kafanızı da bu karıştırmış olmalı. Niçin? neden? niye? gibi sorulara cevap verdiğinden “zarf fiil” midir diye tereddüte düşmüş olabilirsiniz.

    • omuzla-dık-ı = Sıfat fiildir. (“dık” sıfat fiil ekidir, ünsüz yumuşamasına uğradığı için “k” sesi “ğ” olur)

      • ”Buraya geldiğini gördüm.” cümlesindeki fiilimsinin türü ne olabili? Sıfat-fiil olsa bir ismi nitelemesi gerekir, aynı şekilde zarf da olmuyor. Testlerde sıfat-fiil diye geçiyor ama sıfat olma imkanı var mı?

        • “Kardeşim, seçtiğim saati beğendi.” cümlesindeki “-tiğ” eki sıfat fiil ekidir. Bu cümlede “saat” ismini nitelediği için sıfat görevinde kullanıldığı açık bir şekilde görülmektedir.

          Eğer aynı cümleyi;
          “Kardeşim, seçtiğimi beğendi.” şeklinde söylemiş olsaydık o sözcükteki “-tiğ” yine sıfat fiil eki olurdu; ancak bu kez “seçtiğim” sözcüğü, yanındaki isim (saat) düştüğü için “adlaşmış sıfat” görevi üstlenmiş olacaktı. Bu durum sözcüğün sıfat fiil olma özelliğini kaybetmesine sebep değildir. Bu yüzden doğru şık sıfat fiil şeklindedir.

          Sizin cümlenizde ise;
          gel-dik-in-i = Buradaki “-dik” eki de sıfat fiil ekidir. Ancak yukarıda belirttiğimiz gibi nitelediği sözcük düştüğü için “adlaşmış sıfat” olarak kabul edilmektedir.

    • Fiilimsi ekleri eklendiği fiili isim soylu sözcük yaparak o sözcüğün cümlede “isim, sıfat ve zarf” görevinde kullanılmasını sağlarlar. Bu yüzden eğer sıfatın ne olduğunu ve cümlede nasıl bulunduğunu biliyorsanız fiilimsi eki alan sözcüğün sıfat olup olmadığına bakabilirsiniz. Bazı fiilimsi eklerinin kip ekleriyle karıştırılabileceğine dair hususu yukarıda örneklerle açıkladık. İsterseniz sıfat ve zarf konularına da göz atıp pekiştirebilirsiniz.

  8. yüklemde fiilimsi varsa, fiilimsi olarak kabul edebiliyor muyuz? Örn: En sevdiğim şey kitap okumaktır.cümlesinde kaç fiilimsi var? Teşekkürler.

    • Merhaba Fatma. Cümlenin hangi öğesi olursa olsun fiilimsi eki alarak onun özelliklerini gosteren her sözcüğü kabul edebiliriz. Burada oku- fiili isim fiil eki olan “mak” ekini almış daha sonra da ek fiilin geniş zaman eki olan “tır” eki sözcüğe eklenmiş ve böylelikle fiilimsinin, cümlenin öğesi açısından yüklem olması sağlanmıştır. Bizi sözcüğün türü ilgilendiriyor, cümlenin hangi öğesi olduğu değil. Kısaca yüklem de olsa “okumaktır” sözcüğü bir fiilimsidir. 😉

  9. ya virgülle ilgili bişiy sorcam ama cümle şeklinde.
    Dikmen,Mehmet,Başarı Öyküleri,Papatya Yayınları,İstanbul,2005.
    iste bu cümledeki virgül hangi amaçla kullanılıyo.

    • Bunlar eserin ismi, yazarı, yayın evi, basım yılı ve kaçıncı baskı olduğunu gösteren kaynak bilgilerdir. Bu cümledeki virgüller kaynak şeklinde verilen kitap ve makalelerin künyelerine ait ayrıntıları göstermek amacıyla kullanılmıştır.

  10. Dil bilgisinde en çok unuttuğum konu fiilimsiler ama sayenizde artık hiç unutmuyorum. Örneklere bakmak için girdim yine sayfanıza birsürü örnek var bu yönden sizin siteniz tek. Emekleriniz için çok teşekkür ederim.

  11. en iyi anlatan internet sitelerinden birisiniz gerçekten ellerinize sağlık öğretmenden bu kadar anlamıyorum siz bizim derse girseniz süper olurrrr …. ben lise2 ye gitmeme rağmen çok faydlı bir site herkese öneririm

  12. Bir şey soracağım hocam. Sıfat fiil de cümlede sıfat görevin de mi kullanılıyor ve mesela az önce çözdüğüm bir soruda 4 şıkta da sıfat fiil ekleri olan eylemler vardı fakat anlayamadım… Açıklar mısınız?

    • Evet Alper, sıfat fiil cümlede sıfat görevinde kullanılıyor. Cümlede sıfat fiil eki alan sözcük, bir ismi niteleyip belirtir durumdadır dikkat edersen. Sıfat fiil ekleri, fiillere gelerek o fiili sıfat yaptığı için şıklarda gördüğün ve fiil olduğunu düşündüğün sözcüklerin de birer fiilimsi olduğu düşüncesindeyim. Şıkları yazarsan daha da net görebiliriz.

        • Fiilimsiler, fiilden isim yapma eki almış sözcüklerdir. Dolayısıyla fiile gelen kip ve şahıs eklerini alamazlar. Bu konuda aşağıda örnekte anlatacağımız durum kafanızı karıştırıyor olabilir;
          “En büyük isteği okumaktı.” cümlesindeki “oku” fiili “mak” isim fiil ekini alarak fiilimsi olmuştur. “mak” ekinden sonra gelen “tı” eki ise “demek ki fiilimsilere kip eki gelebiliyor” algısı yaratmaktadır. Fakat oradaki “tı” eki ek fiile gelmiş görülen geçmiş zaman ekidir. Bilindiği gibi ek fiiller sözcükle birleşik yazıldığında “i” fiili düşer yanındaki kip eki sözcükle birleştirilir. Şayet ek fiil düşmeseydi yukarıdaki cümle;
          “En büyük isteği okumak idi.” şeklinde olacaktı ve siz de böyle bir algıya düşmeyecektiniz.

          Ek fiil ile ilgili konu eksikliğinizin olduğunu düşünüyorsanız “Ek Fiil Konu Anlatımı” sayfamızı inceleyebilirsiniz.

        • Bir sözcük “-maz, -mez” ekini alıp ismi niteleyen bir sıfat durumunda ise “Sıfat fiil eki” almıştır diyebiliriz.
          Örneğin: Dönülmez akşamın ufkundayım. (Nasıl akşam = dönülmez)
          -mez: Sıfat fiil eki
          akşam: isim

          Bir sözcük “-maz, -mez” ekini alıp fiili niteliyorsa yani zarf görevini üstleniyorsa “zarf fiil eki” almış demektir. Zaten zarf fiil eki “-r….-mez” şeklinde kalıplaşmış olarak karşımıza çıkar.
          Örneğin: Gelir gelmez anlamıştım. (Ne zaman anlamıştım = gelir gelmez)
          -mez:Zarf fiil eki
          anlamıştım: fiil

          Bu iki durumun farkını “sıfat” ve “zarf” konularına göz attığınızda daha iyi anlayacağınızdan eminiz. Başarılar dileriz.

Görüşlerini ve Sorularını Bizimle Paylaşabilirsin

Lütfen yorumunuzu giriniz
Lütfen isminizi buraya giriniz

Son Eklenen Konular

Üslup Nedir? Üslup Bilgisi İçeren Cümleler

Üslup (Biçem) Nedir?Bir metnin nasıl yazıldığını, hangi kelimelerin nasıl kullanıldığını ve cümlelerin nasıl yapılandırıldığını...

Nicel ve Nitel Anlamlı Kelimeler

Nicel ve Nitel Anlam Nedir?Nicel ve nitel anlam, bir sözcüğün ifade ettiği anlamın, sayısal...

12 Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı (PDF)

2023-2024 eğitim-öğretim yılı için hazırlanan 12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı ders kitabı, Milli...

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı (PDF)

2023-2024 eğitim-öğretim yılı için hazırlanan 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı ders kitabı, Milli...